Ήμουν και εγώ εκεί

Ήρθαν οι γιορτές κλειστήκαμε μέσα λόγω άστατου καιρού, και να που τώρα φύγανε και βυθιζόμαστε πάλι σε μια ανιαρή καθημερινότητα. Και εγώ που έχω μέρες να γράψω εδώ αυτοτιμωρούσα τον εαυτό μου γιατί δε στρώνομε να γράψω την εργασία που τόσο καιρό παιδεύω. Αλλά τελικά το έχω ανάγκη να συνομιλώ με τον εαυτό μου σε αυτό το ιστολόγιο. Σήμερα λοιπόν είμαι σύντομος αλλά σύντομα θα επανέλθω δριμύτερος (αυτό είναι απειλή)

Περί έρωτος

Παλιότερα σε περίοδο αναγκαστικής εξορίας είχα γράψει ένα ποίημα που οι στίχοι του έλεγαν: Το εύκολο μη ζητάς γιατί όσο όμορφο και αν είναι γρήγορα θα βαρεθείς… Έτσι και τώρα έχω καταλήξει ότι ο έρωτας αυτό το φανταστικό συναίσθημα που μπορεί να σε κάνει να δημιουργείς, να τραγουδάς, να κάνεις τα πάντα δυνατά δε πρέπει να είναι αυτοσκοπός. Είναι καλό και αν μπορείς μπράβο σου να βρίσκεσαι σε ένα διαρκή έρωτα αυτό το φυσικό ντοπάρισμα. Αλλά προσοχή να μην εθιστείς πρόσεχε μην ερωτεύεσαι μόνο και μόνο για να ερωτευτείς. Οι ορμόνες των νιάτων υπερχειλίζουν την νεολαία μας και ζουν μια τέτοια νιρβάνα που περιγράφω. Όταν τους ζητήσεις να σου περιγράψουν ένα παλιό έρωτα τότε στην αρχή δε θυμούνται μετά μιλούν αδιάφορα και στο τέλος φτάνουν σε σημείο να βρίζουν. Όταν περάσουμε την εφηβεία μας λοιπόν και τιθασεύσουμε τις ορμόνες πρέπει να μην ερωτευόμαστε αλλά να αγαπάμε. Αυτό είναι το πιο δύσκολο αφού η αγάπη προϋποθέτει την άνευ όρων και χωρίς επιστροφή ενός κομματιού από εμάς και αν αυτό το κάνεις μια το κάνεις δύο το κάνεις δεκαδύο τότε κινδυνεύεις να μείνεις λίγος αλλά μην ανησυχείς πάντα θα έχεις να δίνεις για την αγάπη. Εγώ δε πιστεύω σε αυτό που λένε πως είμαστε κομμένα πορτοκάλια και κάπου εκεί μέσα στο κοφίνι είναι το απόλυτο άλλο μας μισό απλά γιατί θεωρώ ότι είναι άδικο να αγαπάμε μόνο ένα μισό πορτοκάλι. Όσα πιο πολλά πορτοκάλια μπορείς να αγαπήσεις κάντο (άλλωστε κάνουν καλό στην υγεία) αλλά μην τα στύψεις αλλά δώσε τους εσύ ότι μπορείς. Αλλαγή πορείας λοιπόν χρειάζεται και εκεί που έδειχνε η πυξίδα την ηδονή ως την πολυπόθητη Ιθάκη τώρα πρέπει να επαναχαράξουμε πορεία προς την ευτυχία και με έμφαση στο ίδιο το ταξίδι.

Αν βιάζεσαι να δεις τον κόσμο να γίνεται καλύτερος, άρχισε από τον εαυτό σου. Είναι ο συντομότερος δρόμος.

Αυτή είναι η λύση όταν κατηγορούμε ένα γιατρό για φακελάκι ή ένα οδηγό που πάρκαρε παράνομα ή έναν που πετάει σκουπίδια στο δάσος ή σε οτιδήποτε μικρό η μεγάλο μου μας θυμώνει. Γιατί το να κατηγορείς και να βρίζεις πνιγόμενος από το δίκιο είναι το μόνο εύκολο αλλά στην δύσκολη ερώτηση εάν ήσουν στην θέση αυτού που αδικεί εσύ τι θα έκανες; Δε μπορείς να δόσεις ειλικρινή απάντηση με σιγουριά. Γιατί έχει πλέον καταχωρηθεί ως αξία ζωής κατ’ όλα θεμιτή αδικία που δεν μπορούν να σε ανακαλύψουν δεν είναι αδικία αλλά ίσα ίσα είναι μαγκιά. Ξέρω είναι δύσκολο ξέρω ότι είναι αντίθετο από το ρεύμα αλλά μικρές μικρές επαναστάσεις πρέπει να κάνουμε και ας μας βγούν και σε κακό όπως λέει ο ποιητής. Την ρήση του τίτλου την είπε ένας γέροντας (μοναχός) σε συζήτηση με πιστούς και την ψάρεψα εγώ στο διαδίκτυο. Αλλά την θεωρώ την πεμπτουσία της αλλαγής αφού ένας «όμορφος» κόσμος για τα παιδιά μας δε μπορεί παρά μόνο να αποτελείται από «όμορφους» ανθρώπους.

Φτου ξελευθερία για όλους

Αφορμή για το σημερινό άρθρο στάθηκε η φωτογραφία της Ανδριανή Διαγουμά που βρήκα στην σελίδα http://www.digital-camera.gr/index.php?option=photos&action=view&photo_id=5728
Σε προηγούμενα άρθρα έχω περιγράψει με μελανά χρώματα την κοινωνική κατάσταση και την κοινωνικοπολιτικοφιλοσοφική πορεία της Ελλάδος. Σε πολλά άρθρα δε προσπάθησα και να προτείνω λύσεις οι οποίες αρκετές από αυτές μπορούν να χαρακτηριστούν (το ομολογώ) ακραίες. Σήμερα όμως θα μιλήσω για την σίγουρη λύση στο επερχόμενο τέλμα. Φυσικά μιλάω για την εκπαίδευση γιατί είναι γνωστό ότι η εκπαίδευση είναι η λύση για κάθε νόσο και μαλακία. Είναι δε γνωστά αυτά που λένε ότι ανοίγοντας ένα σχολείο κλείνεις μια φυλακή και πολλά άλλα. Μελέτες δείχνουν ότι παρά τα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τυπική εκπαίδευση στην μεταπολεμική περίοδο καταφέρνει να συσπειρώνει την νεολαία διαμορφώνοντας μια κουλτούρα κριτικής και σκέψης. Εκεί που επικεντρώνεται το πρόβλημα είναι οι μεγαλύτερης ηλικίας που ανεξαρτήτως επιπέδου μόρφωσης αυθαιρέτως αποκτούν την παντογνωσία και αλαζονεία. Για αυτούς τους λόγους είναι αναγκαιότητα να γίνει συνείδηση η δια βίου μάθηση και πρακτική ζωής.
Είναι γεγονός ότι σήμερα πιο πολύ από κάθε εποχή συναντάμε καταπιεζόμενους ανθρώπους με διάφορες μορφές (υπερχρεωμένοι, σοβαρές αρρώστιες, υποαμειβόμενοι, παρατημένοι, χωρίς συντάξεις και πολλές άλλα δεινά). Και πιο πολύ από κάθε άλλη εποχή γίνεται επίκαιρος ο Freire που υποστήριζε ότι όλοι αυτοί δεν έχουν καμία ελπίδα σωτηρίας από τους καταπιεστές (κράτος, βολεμένους, συμβιβασμένους, ρουφιάνους, πολιτικούς κα τόσους άλλους αρμόδιους). Από αυτούς το μόνο που μπορείς να περιμένεις είναι μια υποκριτική ελεημοσύνη για τα μάτια του κόσμου και για να ησυχάσει η συνείδηση τους. Έτσι όπως είπα και πιο πάνω η μόνη λύση είναι η εκπαίδευση ή αλλιώς όπως έλεγε ο Freire η αγωγή του καταπιεζομένου. Ο Φρέιρε εισάγοντας την κριτική συνειδητοποίηση (concientisation) θα τονίσει ότι αυτή «υποδηλώνει ότι, ανακαλύπτοντας την καταπίεσή μου, γνωρίζω πως θα ελευθερωθώ μόνο αν προσπαθήσω να μετασχηματίσω την καταπιεστική κατάσταση που βρίσκομαι... Η κριτική συνειδητοποίηση είναι μια αδιάλειπτη κριτική προσέγγιση της πραγματικότητας, με στόχο να την ανακαλύψουμε και να ανακαλύψουμε τους μύθους, που μας παραπλανούν και συμβάλλουν στη διατήρηση των καταπιεστικών απανθρωπιστικών δομών». Οι υποστηρικτές της απελευθερωτικής αγωγής θα ζητήσουν την συνεχή αμφισβήτηση της κοινωνικής πραγματικότητας. «η σημερινή πραγματικότητα δεν είναι η μόνη δυνατή πραγματικότητα ... πρέπει κανείς ... να προχωρά σε αξιολογικές κρίσεις και να αρνείται ο,τιδήποτε στην κοινωνία μας καταργεί τη δημιουργική ελευθερία και αυτονομία του ανθρώπου». Ο άνθρωπος, μη έχοντας συνείδηση, και άρα μη όντας ελεύθερος, ότι άλλοι τον διαμορφώνουν κατά πώς θέλουν, είτε λόγω αμάθειας είτε εξ αιτίας κάποιου προγράμματος αγωγής, εγκλωβίζεται στο κοινωνικό σύστημα που προκάλεσε πρωτογενώς την εξαθλίωση του και δεν μπορεί πλέον να διαμορφώσει την ιστορία. «Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να μετασχηματίσει την πραγματικότητα, προσαρμόζεται. Η προσαρμογή είναι συμπεριφορά που ταιριάζει περισσότερο στη σφαίρα των ζώων ... χάνει την κριτική του ικανότητα και την ικανότητα να κάνει επιλογές, να αποφασίζει. Τότε παρουσιάζονται οι ελίτ, οι σωτήρες, κάθε λογής, που σκέφτονται και παίρνουν τις αποφάσεις γι’ αυτόν. Έτσι ο άνθρωπός μας βυθίζεται ολοένα στην ανωνυμία και στη σιωπή».
Η κοινωνία μας προωθεί εύκολες λύσεις αποτελμάτωσης (υποταγή, δανεισμός, υποδούλωση, γλείψιμο, αφισοκόλληση και πολλά άλλα με άμεσο αποτέλεσμα) μα νομίζω ότι ο Freire μας δείχνει ότι αυτά δεν είναι λύσεις αντιθέτως σε βουλιάζουν περισσότερο ως καταπιεζόμενο. Η επιλογή είναι δική σας.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς παγκοσμιοποίηση

Όπως έχω πει και παλιότερα οι απόψεις μου αποκλίνουν συχνά από τις απόψεις των περισσοτέρων αφού δε μου αρέσει η κατάσταση των πραγμάτων γενικότερα σήμερα. Σήμερα θέλω να καταθέσω την αντίθεση μου στους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης. Παρόλο που θεωρώ ότι άσχετα με τις κινητοποιήσεις η παγκοσμιοποίηση θα επεκταθεί όλο και περισσότερο.
Αυτοί που αντιδρούν στην παγκοσμιοποίηση θεωρούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είναι καταστροφική αφού θα αλλοτριωθούμε και θα συνθλιβούμε κάτω από τεράστια συμφέροντα και πολυεθνικές. Επίσης υποστηρίζουν ότι η γλώσσα και ο πολιτισμός μας που ήταν τόσο φωτεινός στα βάθη της αρχαιότητας θα καταπατηθεί. Όλα αυτά ακούγονται λογικά και γι αυτό πραγματικά παρατηρείται το ρεύμα ενάντια της παγκοσμιοποίησης να γιγαντώνονται και να αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς. Όλα αυτά είναι καλά εκτός από ένα σημείο που νομίζω διαφεύγει από όλους αυτούς και θέλω να επισημάνω με αυτό το άρθρο μου.
Δε χρειαζόμαστε τους ξένους για να καταστραφούμε αλλά ήδη μας έχει πάρει η κατηφόρα και το κακό που προβλέπουν οι ευαίσθητοι της οικονομίας και του πολιτισμού είναι ήδη εδώ. Μόνοι μας καταπατούμε κάθε ιδέα του μεγάλου του ιδανικού όπως Ολυμπιάδα, όπως δίκαιο, όπως αξιοκρατία, όπως ελευθερία και δημοκρατία. Δε χρειαζόμαστε βοήθεια για να υπερχρεωθούμε και μετά να φωνάζουμε οι τράπεζες οι κλέφτες μου παίρνουν την μεζονέτα και το τζιπ. Χάσαμε τα ιδανικά μας, χάσαμε την ψυχή μας και τώρα φοβούμαστε την παγκοσμιοποίηση. Τι περισσότερο κακό μπορεί να μας κάνει;
Αντίθετος πολλές ανωμαλίες που ζούμε στην Ελλάδα οι ξένοι τα έχουν λύσει και με την παγκοσμιοποίηση θα επιβληθούν και εδώ (στην πραγματικότητα αυτό μας τρομάζει ότι θα μας επιβληθούν χωρίς να εξετάζουμε ότι πολλά από αυτά μπορεί και να είναι καλά). Παραδείγματος χάρη όποιος ξέρει έστω λίγο από δημόσιο ξέρει ότι ισχύει κάτι καταπληκτικό. Έχουν αντιστραφεί οι πίνακες κατάταξης στελεχών κατά περίπτωση και οι πρώτοι είναι τελευταίοι και οι τελευταίοι μας διοικούν. Αυτό δεν είναι φυσικά παράνομο αφού οι άνθρωποι είναι δεινοί ρήτορες και μαγεύοντας ολόκληρες επιτροπές παίρνουν άριστα στις συνεντεύξεις, ενώ οι υπόλοιποι ίσα ίσα την βάση. Τέτοια προβλήματα της νεοελληνικής μας πραγματικότητας μπορώ να αναφέρω πολλά και εσείς μάλλον θα ξέρετε περισσότερα αλλά αυτά τα προβλήματα στους ξένους είναι λυμένα από καιρό. Αυτό που είναι πιο ανησυχητικό είναι σιωπή που επικρατεί σε αυτά τα θέματα παρόλο που τα ξέρουν όλοι, γιατί όλοι ελπίζουν ότι κάποια στιγμή θα ευνοηθούν από αυτό το σύστημα κάποια στιγμή. Ακόμα και αν κάποιος μιλήσει τότε ακούς το καταπληκτικό «Γιατί τα ίδια δεν έκαναν και οι άλλοι;» ή «Τι φωνάζεις αν έρθουν οι άλλοι θα κάνουν χειρότερα;» Γι αυτό σας λέω η μόνη μου ελπίδα είναι πλέον η εδραίωση της παγκοσμιοποίησης και η δια βούρδουλα επιβολή του δίκιου (έστω του δυνατού) Αφού δεν είμαστε ικανοί να κρατήσουμε τον ΟΤΕ ας τον πάρουν οι γερμανοί είναι πιο πιθανό να τον κάνουν μια δυνατή πολυεθνική.
Αλλά τι σας λέω αυτά τα έχει πει εδώ και πολύ καιρό ο Καβάφης: «Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μιά κάποια λύσις.»

Ανθρώπινές σχέσεις

Η ανθρώπινη ζωή είναι προορισμένη για να συμβιώνουμε σε μικρότερες η μεγαλύτερες ομάδες. Το δεδομένο αυτό μπορεί να είναι ευλογία ή κατάρα ή άλλες φορές ευλογία και άλλες φορές κατάρα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να αναπτύξουμε κοινωνικές ικανότητες τέτοιες ώστε να κάνει την συνύπαρξη με τους άλλους καλή και ευχάριστη. Όποιος και να είναι ο απώτερος σκοπός μας (φιλία, οικογένεια, σεξ, διδασκαλεία, επιρροή και πολλά άλλα) οι ικανότητες αυτές είναι απαραίτητες. Τις περισσότερες φορές τις αποκτάμε εμπειρικά ασυναίσθητα μέσα από αποτυχημένες σχέσεις και απογοητεύσεις. Άλλες φορές μας διαφεύγουν πολλές από αυτές και απομονωνόμαστε, απογοητευόμαστε και μας κυριεύει η μελαγχολία. Ορισμένοι έχουν ταλέντο στην επικοινωνία και ενστικτωδώς εφαρμόζουν άτυπους κανόνες ψυχολογίας που τους κάνει προσιτούς και αγαπητούς. Το καλύτερο είναι να κατανοήσεις αδυναμίες του εαυτού σου και να τις καταπολεμήσεις δηλαδή να εκπαιδευτείς στις ανθρώπινες σχέσεις αφού αυτό είναι μάθημα ζωής είναι ικανότητα πολύτιμη. Παραθέτω λοιπόν τους κανόνες όπως τους βρήκα σε βιβλίο ψυχολογίας:
Κανόνες από το:Πώς να κάνετε φίλους και να επηρεάζεται ανθρώπους.
Μην κριτικάρετε, καταδικάζετε, ή παραπονιέστε.
Δείξτε γνήσια και ειλικρινή εκτίμηση.
Γεννήστε στον άλλο μια έντονη επιθυμία.
Αρχίστε να ενδιαφέρεστε πραγματικά για τους άλλους.
Κάντε τον άλλο να νιώσει σημαντικός και κάντε το με ειλικρίνεια.
Δείξτε σεβασμό στις απόψεις των άλλων. Ποτέ μη λέτε: «Κάνεις λάθος».
Ξεκινήστε με φιλικό τρόπο.
Κάντε τον άλλο να πει αμέσως: «Ναι, ναι».
Αφήστε τον άλλο να πιστεύει πως η ιδέα είναι δική του.
Απευθυνθείτε στα πιο ευγενικότερα αισθήματα των άλλων.
Επιστήσετε την προσοχή του άλλου με έμμεσο τρόπο.
Μιλήστε για τα δικά σας λάθη προτού κριτικάρετε τον άλλο.
Κάντε ερωτήσεις αντί να δίνεται κοφτές εντολές.
Μη θίγετε την αξιοπρέπεια του άλλου.
Dale Carnegie. (1970). How to enjoy your life and your job. μεταφρ. Πώς να απολαμβάνετε τη ζωή και τη δουλειά σας. (1997) Εκδ. ΛΙΒΑΝΗ. σελ. 254

Αναζήτηση, οξυγόνο ζωής

Στο «ποντίκι» της προηγούμενης βδομάδας βρήκα ένα άρθρο με θέμα ιατρικών εξετάσεων μέσω ίντερνετ. Αναλυτικότερα ο ενδιαφερόμενος θα στέλνει δείγμα σάλιου και η εταιρία θα σου στέλνει τα αποτελέσματα εξετάσεων DNA για πάνω από 20 ασθένειες που πιθανόν θα αντιμετωπίσεις στο κοντινό η απώτερο μέλλον. Το άρθρο σημειώνει τα πλεονεκτήματα της υπηρεσίας αυτής αλλά θέτει και ερωτήματα όπως: «Πόσο αξιόπιστη είναι η υπηρεσία αυτή;» «Από ποίους θα ελέγχεται;» «Μήπως διαρρέουν σε εργοδότες και ασφαλιστές;» «Θέλουμε να ξέρουμε τι θα πάθουμε;» Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι σοβαρά αλλά θεωρώ ότι είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν και στο κάτω κάτω της γραφής δε θεωρώ ότι είναι ικανά να σταματήσουν την τεχνολογική πρόοδο και τέτοιου είδους επιτεύγματα.
Στο άρθρο αυτό όμως θέλω να ασχοληθώ με το τελευταίο ερώτημα που έθεσε η εφημερίδα δηλαδή «Θέλουμε να ξέρουμε τι θα μας συμβεί;» και όχι γιατί να μην θέλουμε; Δεν είναι οξύμωρο ο άνθρωπος που από τη φύση του είναι εξερευνητής να μην θέλει να ξέρει για τον ίδιο του τον εαυτό; Είναι όντως καταπληκτικό να φοβόμαστε να ξέρουμε. Αυτό συμβαίνει κατά την γνώμη μου γιατί μας συναρπάζει το άγνωστο ενώ το γνωστό μας κάνει να βαριόμαστε. Μας συναρπάζει και κρατάει σε εγρήγορση και λίγο το φοβόμαστε και όλα αυτά τα συναισθήματα μας κρατάν ζωντανούς. Μήπως αυτή δεν είναι η διεργασία που κάνει επιστήμονες να ερευνούν με αυταπάρνηση ποίκιλα θέματα; Ο ίδιος λόγος δεν είναι που κάνει ένα άντρα να γίνεται κυνηγός για μια γυναίκα που δεν ξέρει και μόλις γνωρίσει κάθε πόντο εξωτερικό και εσωτερικό (εννοώ το μυαλό της) τη βαριέται και ζητά διαζύγιο;
Το δίλημμα όμως τελικά είναι ψευδεπίγραφο. Είναι λανθασμένη αυτή η λογική απλούστατα γιατί όταν μετά από κόπο γνωρίσεις κάτι τότε διαπιστώνεις έκπληκτος και με μικρή απογοήτευση ότι τα καινούρια πράγματα που δε γνωρίζεις είναι πολύ περισσότερα από αυτά που ήδη ξέρεις. Είναι γνωστό το σχήμα που εάν αυτά που ξέρουμε είναι μέσα σε ένα κύκλο και αυτά που δε ξέρουμε έξω από αυτόν. Τότε εάν με μεγάλο κόπο διευρύνουμε το γνωστικό μας πεδίο και μεγαλώσουμε τον κύκλο αυτόματα μεγαλώνει και η περίμετρος του δηλαδή τα σημεία επαφής των γνωστών και αγνώστων άρα μεγαλώνει και η άγνοιά μας !!!
Συμπερασματικά θέλω να πω ότι πρέπει να υπάρχουν άγνωστα γιατί απλούστατα δε είμαστε θεοί για να τα ξέρουμε όλα και με την ίδια λογική αποκλείεται να τα μάθουμε όλα. Αλλά είναι καταπληκτικό να μην ξέρεις και να προσπαθείς να το γνωρίσεις το συναίσθημα θέλω να το παραλληλίσω με την ερωτική πράξη και εάν στο τέλος καταφέρεις να γνωρίσεις το άγνωστο τότε αυτό είναι εφάμιλλο με τον οργασμό αλλά μετά από λίγο διαπιστώνεις ότι το καταπληκτικό που κατάφερες είναι μια τρύπα (στο νερό).